750 jaar Begijnhof in Breda
Jubileum 2017
Op 22 maart 1267 schonk Hendrik V van Schoten samen met zijn echtgenote Sophie Berthout de Bredase begijnen de grond waar zij zich gevestigd hadden in eigendom en gaf hen toestemming om daarop een kerk te bouwen en een begraafplaats aan te leggen. Vanaf dat moment kan voor het eerst worden gesproken van een – in beginsel – volwaardig begijnhof in Breda.
De Bredase begijnengemeenschap is zeker voor 1267 ontstaan. Hiervan getuigt de bovengenoemde schenking. Over het moment van ontstaan van deze gemeenschap is geen enkel bewijs gevonden. In 1267 moet de Bredase begijnengemeenschap door de heer van Breda wel beschouwd zijn als een maatschappelijk relevante organisatie. De ontwikkeling van een eigen besloten begijnhof bood een begijnengemeenschap wellicht enige bescherming tegen vervolgingen wegens ketterij die begijnen- en begarden nogal eens ten deel vielen.
Johanna van Vlaanderen
Zonder dat zulks duidelijk steun vindt in de nu nog aanwezige schriftelijke bronnen duikt in de zeventiende eeuw het verhaal op dat de Bredase begijnengemeenschap gesticht zou zijn in 1246 door een zekere Machtilde. Mathilde van Béthune, schoondochter van één van de twee gravinnen van Vlaanderen die samen maar liefst vijf begijnhoven stichtten, was de schoonzus van de toenmalige heer van Breda, Godfried IV van Schoten. Over deze Mathilde van Béthune, de juist genoemde heer van Breda en zijn beide opvolgers kan worden gesteld dat zij verkeerden in een milieu waarin vrome vrouwen en begijnen een bijzondere plaats innamen.
Het begijnhof van Breda is één van de oudste rechtspersonen in Nederland. In 2017 is het 750 jarig bestaan met vele activiteiten gevierd.
Het jubileum heeft een aanloop gekend van tien jaar. Eerst onderging het Begijnhof in 2007 en 2008 een grondige restauratie. De kerk kreeg in 2008 een nieuwe luidklok, die de naam Johanna draagt. De klok is vernoemd naar Johanna in de Bijbel. Zij wordt met name genoemd in het Lucasevangelie en behoort tot de groep vrouwen die Jezus en de apostelen volgden en hen uit eigen beurs onderhielden.
De restauratie van het begijnhof werd afgerond met de plaatsing van een bronzen beeld van Johanna van Polanen. Zij was de echtgenote van Engelbrecht I van Nassau en stichteres van de Wendelinuskapel, die van 1535 tot 1590 en van 1625 tot 1648 als Begijnhofkerk functioneerde.
Het archief van het Begijnhof werd gerestaureerd en gedigitaliseerd, de bibliotheek werd gerestaureerd en opnieuw geïnventariseerd, er is bouwhistorisch en archeologisch onderzoek gedaan. Uit het Geheim Vaticaans Archief zijn vijftiende-eeuwse documenten van Johanna van Polanen gedigitaliseerd. De resultaten van deze werkzaamheden werden neergelegd in een serie boeken over allerlei deelaspecten van het Begijnhof Breda.